Ο Nεολιθικός Οικισμός

Ο Νεολιθικός Οικισμός Αυγής βρίσκεται σε λοφώδη, ημιορεινή  περιοχή (υψόμετρο 740 μ.) στο κεντροδυτικό τμήμα του Νομού Καστοριάς, στη Δυτική Μακεδονία, 5 χλμ. δυτικά από την πόλη του Άργους Ορεστικού, περίπου 10 χλμ. νοτιοδυτικά από τη Λίμνη Ορεστίδα και 500 μ. βόρεια από την πλατεία του ομώνυμου αγροτικού χωριού. 

Το χωριό της Αυγής και ο Νεολιθικός Οικισμός.
 

Η θέση αναπτύσσεται σε χαμηλό αναβαθμό ήπιων κλίσεων, ο οποίος, όπως και το ευρύτερο τοπίο της, παρουσιάζεται εξαιρετικά διαβρωμένος εξαιτίας φυσικών διεργασιών και ανθρωπογενών παραγόντων.

Η θέση και το περιβάλλον της (λήψη από Ανατολικά).
 

Πρόκειται για έναν ‘εκτεταμένο’ οικισμό με έκταση περίπου 50-60 στρέμματα. Ο οικιστικός αυτός τύπος είναι αρκετά γνωστός από τη Βαλκανική Νεολιθική και αναγνωρίζεται τα τελευταία χρόνια με μεγάλη συχνότητα και στη Νεολιθική της Βόρειας Ελλάδας. Οι ανασκαφές στη θέση, που πραγματοποιήθηκαν από το 2002 έως το 2008 από το Υπουργείο Πολιτισμού (νυν Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού), συγκεκριμένα την ΙΖ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΙΖ΄ ΕΠΚΑ) με επικεφαλής πολυμελούς επιστημονικής ομάδα την αρχαιολόγο Δρ Γεωργία Στρατούλη  κάλυψαν επιφάνεια έκτασης περίπου 2.000 μ2

 

Κάτοψη της θέσης. Σημειώνονται οι ανασκαφικές τομές, το διαβρωμένο τμήμα και οι τάφροι.
 

Ραδιοχρονολογήσεις (βαθμονομημένες τιμές cal BC) και στρωματογραφικές παρατηρήσεις υποδεικνύουν τη μακροβιότητα του νεολιθικού οικισμού Αυγής στη διάρκεια της ώριμης Μέσης Νεολιθικής (περ. 5700 – 5300), της Νεότερης Νεολιθικής Ι (περ. 5300-4700) και της Νεότερης Νεολιθικής ΙΙ (περ. 4700 – 4500).

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της γεωφυσικής έρευνας, που επιβεβαιώθηκαν με τη διενέργεια δοκιμαστικής τομής, το δυτικό όριο του οικισμού προσδιόριζαν, πιθανότατα κατά την ύστερη φάση του (ΑΥΓΗ ΙΙΙ), δύο διαδοχικά ορύγματα. Η Τάφρος Α, το δυτικότερο, είναι ευρύ όρυγμα ελλειπτικής διατομής, με πλάτος άνω των 5,80 μ. και σωζόμενο βάθος περ. 2,15 μ. Αναπτυσσόταν όχι μόνο στο δυτικό τμήμα του οικισμού, αλλά συνέχιζε την πορεία της και βόρεια-βορειοανατολικά. Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, να περιέβαλε ένα σχετικά μεγάλο τμήμα του οικισμού, αν όχι το σύνολο της εγκατάστασης. Η Τάφρος Β, σε απόσταση περ. 10,00 μ. ανατολικά της Τάφρου Α, είναι ευθύγραμμο και στενό όρυγμα με δύο τουλάχιστον φάσεις κατασκευής, όπως υποδηλώνει το προφίλ της από δύο τεμνόμενα ταφροειδή: το δυτικότερο και νεότερο από αυτά έχει πλάτος 1,20 μ και σωζόμενο βάθος περ. 1,00 μ., και το ανατολικότερο πλάτος 1,40 μ. και σωζόμενο βάθος περ. 1,20 μ. 

Η Τάφρος Α (άνω) και η Τάφρος Β (κάτω) σε διατομή.

 

Το περιβάλλον

 

Το οικοσύστημα της νεολιθικής Αυγής περιλάμβανε ορεινές και ημιορεινές περιοχές καθώς και ποτάμια περιβάλλοντα. Ευνοούσε τις καλλιέργειες, πρωτίστως δημητρια­κών, αλλά και οσπρίων, όπως δίκοκκο σιτάρι και φακή, σύμφωνα με τα αρχαιοβοτανικά δεδομένα, όπως και την εκτροφή οικόσιτων ζώων, συγκεκριμένα προβάτων, αιγών, χοίρων και βοοειδών, με βάση τα αποτελέσματα της ζωοαρχαιολογικής μελέτης. 

Πανοραμική άποψη της θέσης και της γύρω περιοχής.
 

Ακόμη, ευνοούνταν το κυνήγι, το ψάρεμα και η συλλογή άγριων καρπών, ενώ οι διαθέσιμες πρώτες ύλες αξιοποιούνταν στην οικοδομική τεχνολογία και την κατασκευή αγγείων, εργαλείων και άλλων καθημερινών αντικειμένων.  

Σύγχρονες κτηνοτροφικές δραστηριότητες στην περιφέρεια της θέσης.
 

Σε αντίθεση με το σημερινό τοπίο της Αυγής, που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, στο περιβάλλον του νεολιθικού οικισμού κυριαρχούσαν τα δάση, που παρείχαν ξυλεία, χρήσιμη για την τοιχοποιία των κτιρίων και τον εξοπλισμό τους, ενώ παράλληλα προσέφεραν καύσιμη ύλη, εδώδιμα φρούτα και τροφή για τα οικόσιτα ζώα, ειδικά κατά τη χειμερινή περίοδο. 

Άποψη της θέσης την περίοδο της άνοιξης. 

Ενημέρωση: 8.05.2013